►Phân loại receptor
►Các đặc tính chung của receptor
> 01. Tác nhân kích thích đặc hiệu với receptor đặc hiệu do
Ngưỡng xuất hiện điện thế hoạt động với kích thích đặc hiệu là thấp nhất
Tính đặc hiệu mang tính hệ thống liên quan đến cả hệ thống cảm giác: mỗi cảm giác đi theo con đường riêng và tận cùng ở những nơi xác định trong hệ thần kinh.
Tác nhân kích thích là đặc hiệu còn do nó không được receptor nào khác tiếp nhận.
Tác nhân kích thích chung (dòng điện): kích thích lên tất cả các mô chịu kích thích
Tác nhân ít đặc hiệu: cơ học, áp suất: ấn lên receptor lạnh gây cảm giác lạnh chứ không gây cảm giác về áp suất, ấn lên nhãn cầu gây cảm giác “nổ đom đóm mắt”
> 02 Mức độ cảm giác, phân biệt được một kích thích tỷ lệ tương đối với sự gia tăng cường độ kích thích (Định luật Weber – Fechner)
S = a logR + b
Trong đó:
S: Mức độ cảm giác
R: Cường độ kích thích
a, b: Hằng số
> 03 Kích thích cơ học, hóa học, vật lý làm thay đổi điện thế màng của receptor, tạo điện thế receptor. Cơ chế
- Biến dạng, kéo căng cấu trúc màng chứa receptor làm các kênh ion mở ra.
- Mở kênh ion do chất gắn hóa học
- Thay đổi nhiệt độ của màng
- Do tác dụng của bức xạ điện từ lên receptor
> 04. Biên độ điện thế receptor thường nhỏ, tỷ lệ với cường độ kích thích, khoảng cách lan truyền ngắn.
Khi tổng cộng các kích thích gây được điện thế receptor ≥ ngưỡng kích thích tại điểm sợi trục nối với receptor gây xuất hiện điện thế hoạt động lan xuống sợi trục (lúc này, cường độ kích thích tăng làm tăng tần số phát xung điện thế hoạt động của receptor chứ không tăng biên độ).
Cùng một loại cảm giác nhưng mỗi đuôi gai có ngưỡng xuất hiện điện thế hoạt động khác nhauà có thể tiếp nhận nhiều mức độ kích thích cảm giác.
Tương quan giữa điện thế receptor và tần số điện thế hoạt động
> 05. Khả năng thích nghi từng phần hoặc toàn phần
Khi kích thích liên tục, receptor phát xung với tần số rất cao và chậm dần rồi cuối cùng không đáp ứng nữa với nhiều mức độ:
Nhanh: tiểu thể Pacini
Chậm: receptor ở khớp và ở suốt cơ
Rất chậm: receptor với áp suất ở động mạch cảnh và ở động mạch chủ
Không thích nghi: receptor đau và receptor hóa học ở các tạng
Cơ chế receptor thích nghi:
- Thay đổi cấu trúc receptor
- Bất hoạt các kênh ion của receptor.
►Các đường dẫn truyền
►Các vùng cảm giác ở vỏ não theo Brodmann
|