|
Nhịp thở cơ bản được điều hòa bởi những trung tâm hô hấp nằm ở thân não. Khi nghỉ ngơi, nhịp thở bình thường dao động từ 15 đến 20 lần/ mỗi phút, khi vận động mức độ sử dụng oxy có thể tăng 15 đến 20 lần ở người bình thường, 30 lần ở những vận động viên điền kinh, nhịp hô hấp cũng thay đổi. Sự điều hòa chức năng hô hấp nhằm đáp ứng được những trạng thái hoạt động khác nhau của con người.
►Cấu tạo và hoạt động của các trung tâm hô hấp
1.Trung tâm hít vào
Trung tâm hít vào nằm ở phần lưng hành não, có vai trò cơ bản nhất điều hoà nhịp hô hấp.
Tự động phát xung động thành nhịp gây co cơ liên sườn ngoài, cơ hoành, gây hít vào với tần số 15 lần/phút.
Xung động gây hít vào "tăng dần" trong hai giây rồi đến giây thứ ba thì đột nhiên ngừng, gây thở ra 3giây, rồi lại bắt đầu chu kỳ mới.
Dây phế vị và thiệt hầu đem cảm giác từ các receptor cảm thụ về hóa học, áp suất ở ngoại vi về bó nhân đơn độc; còn nhận thêm vài sợi ở chất lưới tủy gần đó.
2.Trung tâm thở ra
Nằm phía trước và sau của nhóm lưng, cách 5mm, chi phối hoạt động cơ liên sườn trong, cơ bụng, chỉ hoạt động khi cần thở ra gắng sức. Khi trung tâm hít vào phát xung động thì trung tâm thở ra bị ức chế.
3. Trung tâm ức chế
Nằm ở cầu não, liên tục phát xung động ức chế có chu kỳ trung tâm hít vào.
4. Trung tâm điều chỉnh thở: Nằm gần trung tâm hít vào, tác dụng gửi tín hiệu kích thích trung tâm hít vào gây động tác hít vào gắng sức. Bình thường chịu sự chi phổi của trung tâm ức chế
5.Vai trò của các receptor nhận cảm về hoá học
Receptor tại trung ương : Nằm ở hành não, nhạy cảm với ion H+, CO2 tạo synap trực tiếp với trung tâm hít vào.
CO2 thấm được qua các hàng rào máu – não rất nhanh, có tác dụng mạnh là do:
CO2 + H2O nhờ CA tạo thành H2CO3 > H+ + HCO3¯ , H+sinh ra tác động rất mạnh lên vùng nhạy cảm hoá học gây tăng thông khí.
Receptor tại ngoại biên (quai động mạch chủ và xoang cảnh) : Nhạy cảm với ion H+, CO2, O2, tín hiệu truyền về trung tâm hô hấp qua dây IX, X
►Các yếu tố điều hoà hô hấp |
