►Nhắc lại về giải phẫu
►Sự bài tiết dịch não tuỷ ở các đám rối mạch mạc
►Sự hấp thu của dịch não tuỷ qua nhung mao màng nhện
►Các khoang quanh mạch và dịch não tuỷ
►Tính chất và thành phần dịch não tuỷ
►Áp suất dịch não tuỷ
►Chức năng của dịch não tuỷ
►Hàng rào máu - dịch não tuỷ và hàng rào máu - não
Thành phần của dịch não tuỷ không giống thành phần của dịch ngoại bào. Nhiều chất có phân tử lớn rất khó đi vào dịch não tuỷ hoặc vào dịch kẽ của não cho dù những chất này có thể đi vào các khoảng kẽ ở các nơi khác của cơ thể. Đó là do sự có mặt của hai loại hàng rào: Hàng rào máu-dịch não tuỷ ngăn cách giữa máu và dịch não tuỷ; hàng rào máu-não ngăn cách giữa máu và dịch kẽ của não. Hàng rào máu-dịch não tuỷ ở các đám rối mạch mạc. Hàng rào máu-não chính là thành các mao mạch não ở hầu hết các vùng của nhu mô não, trừ một số vùng của hypothalamus, tuyến tùng, vùng postrema. Tại những vùng này các chất khuếch tán dễ dàng vào khoảng kẽ. Điều này rất quan trọng vì tại đây có rất nhiều receptor cảm giác đáp ứng với những thay đổi trong các dịch của cơ thể (ví dụ sự thay đổi nồng độ của glucose/máu). Các đáp ứng này cung cấp những tín hiệu cho sự điều hoà ngược để đưa các yếu tố trở lại giá trị bình thường.
Nhìn chung, hàng rào máu-dịch não tuỷ và hàng rào máu-não có tính thấm cao với nước, CO2, O2 và hầu hết với các chất điện giải (natri, clo, kali) và hầu như không thấm với protein và các phân tử hữu cơ không hoà tan trong mỡ. Các hàng rào này ngăn cản sự thấm vào dịch não tuỷ hoặc vào nhu mô não nhiều loại thuốc điều trị như các kháng thể, các thuốc không hoà tan trong mỡ.
Tuy nhiên, sự khuếch tán giữa dịch não tuỷ và dịch kẽ của não lại xảy ra dễ dàng. Hầu như tất cả các chất đi vào dịch não tuỷ đều có thể khuếch tán dễ dàng vào máu. Một số thuốc không gây tác dụng trên não nếu được tiêm vào tĩnh mạch nhưng lại có hiệu quả điều trị nếu được tiêm vào dịch não tuỷ. |